Lichting 1939, dienstplichtig militair Rondaan (1919)
Algemeen
Lolle Rondaan heeft een grote hoeveelheid brieven en briefkaarten geschreven tijdens zijn diensttijd gericht aan zijn ouders en broers. Lolle is dienstplichtig militair, lichting 1939 (geboortejaar 1919), in de tijd dat in Nederland de algehele mobilisatie plaatsvindt 10 maanden voor de inval door de Duiters (mei 1940). Een groot deel van zijn diensttijd tot aan de demobilisatie (juni '40) is hij in Amsterdam gelegerd. Zijn brieven gegeven een bijzonder beeld van zijn persoonlijke- en familie omstandigheden en het leven als (dienstplichtig) militair in een grote stad als Amsterdam in de aanloop naar de oorlog tot aan de demobilisatie.
Soldaat Lolle Rondaan (1e links voor)- fotomateriaal: fam. Rondaan.
Lichting 1939
Lolle is geboren in 1919 en behoort daarmee tot de lichting dienstplichtige militairen van 1939. Het proces van indiensttreding begint voor zijn lichting al in 1937 met een (verplichte) inschrijving op grond van:
o Staatsblad nr. 583 - inschrijving lichting 1939 (geb. 1919) in okt. ['37]
Na deze inschrijving volgt uiteindelijk de berichtgeving in kranten van de daadwerkelijke datum en locatie van de inlijving. Voor Lolle staat dit in de Leeuwarder Courant van 7-3-1939: Inlijving tijdvak 2-11 apr.: d.d. 11 apr. Assen, etc.
Zijn diensttijd begint in Assen, bij het onderdeel: Dienst 9e Regiment Infanterie - 2 Compagnie - I Bataljon, Bewakingstroepen (IIIe Divisie).
Mobilisatie
In de aanloop naar het begin van de oorlog (10 mei 1940) vindt in stappen de mobilisatie plaats van alle (dienstplichtige) militairen:
22 aug. 1939 mobilisatie van dienstplichtigen met verlof
24 aug. 1939 voormobilisatie: oproep 50.000 dienstpl./ groot verlof
28 aug. 1939 algemene mobilisatie (alle lichtingen: 1924 / 1939)
Lolle maakt de voormobilisatie en mobilisatie (aug. '39) mee als hij al gelegerd is in Schoorl (N.H.) als onderdeel van de 4e comp - 9de Depot Bat. III. Depot Infanterie. Hij treft het hier aanvankelijk met een bureaubaantje als 'schrijver' en ordonnans (met dubbel tractement).
Hij komt begin okt. 1939 terecht in een school in de Watergraafsmeer. Hij wordt daar vooral ingezet bij timmer- en bouwwerkzaamheden.
De gemobiliseerde soldaten in Amsterdam (aug. 1939) worden ondergebracht in 75 scholen of ze worden ingekwartierd in huizen bij 50.000 inwoners.
Oorlog
Na de Duitse inval in Polen (sept. 1939) ontrolt de oorlog zich geleidelijk over de rest van Europa. Als op 9 apr. 1940 de inval in Denemarken en Noorwegen volgen, kondigt de Nederlandse regering op 19 apr. 1940 de nationale staat van beleg af.
Op 10 mei 1940 vindt de Duitse aanval op Nederland plaats. Bij Amsterdam wordt 's nachts de luchthaven Schiphol gebombardeerd. 11 mei wordt de Blauwburgwal gebombardeerd (44 doden).
Lolle blijft gevrijwaard van gevechtshandelingen of inzet buiten Amsterdam. De commandant van het onderdeel waar hij officieel toe behoort rapporteert [18 mei 1940]: "De commandant van de 2de compagnie Iste bataljon bewakingstroepen, Pontanusstraat te Amsterdam, deelt mede, dat allen zich in goede welstand bevinden."
Meegenomen met Groot Verlof, 17 juni 1940
[Bron: fam. Rondaan]
Capitulatie & Demobilisatie
Op de 5e oorlogsdag (14 mei 1940) capituleert het Nederlands leger. Per decreet van 15 mei 1940 krijgen alle militairen de status van krijgsgevangene en moeten de wapens worden ingeleverd.
Vanaf dat moment is het wachten op het begin van de demobilisatie van alle dienstplichtige militairen. Op 24 mei worden de eerste dienstplichtigen op 'groot verlof' gestuurd. Vanaf 4 juni 1940 geldt een algemeen 'groot verlof' met als voorwaarde dat via een verklaring van werkgevers of familie wordt aangetoond dat de militair in zijn onderhoud kan voorzien. Militairen met economisch belangrijke functies worden als eerste afgehandeld.
Voor Lolle is het geduldig en langdurig wachten tot 17 juni 1940.