Bibel yn de Fryske tael

In de nalatenschap van Lolle Rondaan bevindt zich een bijzondere Bijbel met een speciale geschiedenis. De bijbel is een persoonlijk exemplaar van Lolle. Het betreft een eerste druk van de eerste integrale Friese bijbelvertaling van het Nieuwe en Oude Testament. De bijbel, bekend als de Wumkesbibel naar de belangrijkste vertaler en eindredacteur dr. G.A. Wumkes, verscheen in 1943 midden in de oorlog. De presentatie, georganiseerd door het Kristlik Frysk Selskip, tijdens de Frieschen Bijbeldag, 29 september 1943, in de Grote Kerk te Leeuwarden trok meer dan 2500 belangstellenden.  

Bibel yn de Fryske tael, Psalm 34
Psalm 34 - met kantlijnmarkering rood potlood

Al snel na de presentatie krijgt Lolle een eigen exemplaar in bezit dat hij van zijn voor- en achternaam voorziet en de datum [maandag] '15 novimber 1943'. Exact een week later tijdens de razzia van ma. 22 november wordt hij opgepakt en gevangen gezet. Tijdens de gevangenschap komt de bijbel weer in zijn bezit en kiest hij hieruit de bijbelteksten en passages die in zijn afscheidsbrief (d.d. 14 febr. 1944) aan zijn verloofde Riek Stork worden aangehaald.

In de bijbel zijn de betreffende teksten in de kantlijn met rood potlood gemarkeerd. In de afscheidsbrief staan opgesomt: Ps. 4 – 23 – 34 – 46 – 91 – 118. In de bijbel is daarnaast Openbaringen 2: 10 (laatste zin) aangestreept.

Een gure Fietstocht
Lang na de oorlog in een krantenartikel in de Leeuwarder Courant van 7-12-1968, wordt nog een tipje van de sluier opgelicht over hoe Lolle de bijbel in bezit krijgt.  

Leeuwarder Courant -  7/12/'68
Kristlik Frysk Selskip Sechtig Jier
.....
Bibel Yn Oarloch
Ulbe van Houten sjocht werom op it 
tiidrek tusken 1933 - 1945 de tsjustere
jierren fan krisis en oarloch. Midden yn
dy oarloch yn 1943 waerd de Fryske
bibel oanbean oan folk en tsjerken fan
Fryslân. En dan tink ik oan dy lette
rûzige joun doe’t Lolle Rondaan by us
foar de doar stie hy hie de reis yn’e
forbearne tiid makke omt er sa graech
in Fryske bibel ha woe. Ik sjoch him
noch fuortfytsen troch wyn en rein. De
oare wyks hiene de Dûtsters him en ik
haw letter heard dat er trou lêzen hat
yn syn bibel de wiken dat er wachte op
it fjûr-peloton .." 


Vertaling:
Ulbe van Houten kijkt terug op de periode 1933 - 1945 de duistere jaren van crisis en oorlog. Midden in die oorlog in 1943 werd de Friese Bijbel aangeboden aan de mensen en kerken van Friesland. En dan denk ik aan die late gure avond toen Lolle Rondaan bij ons voor de deur stond. Hij had de reis in spertijd gemaakt omdat hij zo graag een Friese bijbel wilde. Ik zie hem nog wegfietsen door wind en regen. De volgende week hadden de Duitsers hem en ik heb later gehoord dat hij trouw in zijn bijbel gelezen heeft de weken dat hij wachtte op het vuurpeloton...".

Ulbe van Houten is in 1943 onderwijzer aan de Chr. Lagere school te St Annaparochie en schrijver in het Fries. De fietstocht van Lolle van Beetgum naar St. Anna. is zo'n 12 km heen en terug. De weersomstandigheden van zondag(avond) 14 november voldoen goed aan de beschrijving van Van Houten: koud (3°C), veel en langdurig regen en wind 3-5 bft WZW (een dag later kalm weer).

Van Houten is lid van het Kristlik Frysk Selskip dat in 1968 zestig jaar bestaat. In 1955 krijgt hij de Gysbert Japicx prijs, de hoogste literaire prijs in Friesland.



Bijbel Lolle Rondaan

Bijbel Lolle p2

Bijbel Lolle p3

[Bron: Familie Rondaan]